Zoekrichtingen begroting 2020

2. Verkeer en vervoer opnieuw beoordelen

Context
Buren geeft aan wegenonderhoud meer uit dan gemiddeld (vergeleken met vijf vergelijkbare gemeenten qua structuur, opbouw, bevolking en ligging). Het kwaliteitsniveau dat gehanteerd wordt zou hoger kunnen zijn dan bij die andere gemeenten. Ook lijkt het dat de voorzieningen voor verlichting en kunstwerken behoorlijk hoog zijn ten opzichte van vergelijkbare gemeenten.

Dit jaar wordt het meerjarenonderhoudsplan Areaalwegen opnieuw opgesteld. Dan zou er met een lagere kwaliteitsstandaard gerekend kunnen worden en een lager onderhoudsniveau, bijvoorbeeld afhankelijk van de intensiteit van gebruik. Ook is het mogelijk naar een andere vorm van financieren en afschrijven te kijken en te bezien wat dit op kan leveren.

Hoeveel budgetruimte is mogelijk?
Door het onderhoudsniveau voor twee jaar te verlagen van niveau B (Basis) naar niveau C (Laag) kan er voor 2021 en 2022 €350.000 bespaard worden.

Door wegen waar mogelijk af te waarderen (bijvoorbeeld van asfaltweg naar zandweg in het buitengebied) levert dit een structurele besparing op van €70.000.

Wat zijn de kosten?
Er zullen kosten gemaakt moeten worden om de mogelijkheden te onderzoeken en in te voeren. De waarde van de wegen neemt af. Dit kan beschouwd worden als kapitaalsvernietiging aangezien de gemeente verplicht is een bepaald niveau te leveren, ook na een aantal jaren minder onderhoud.

Juridisch gezien kan dit besluit de gemeente geld kosten, omdat de kans dat de gemeente aansprakelijk wordt gesteld voor ontoereikend onderhoud toeneemt.

Wat zijn de voordelen?

• Verkeersstromen kunnen worden verbeterd;
• Er is minder onderhoud nodig door de afwaardering.

Wat zijn de nadelen?

• De burgerwaardering komt mogelijk onder druk te staan; burgers zijn een hogere kwaliteitsstandaard gewend;
• Goede bereikbaarheid van het buitengebied kan afnemen en er kan een belangenconflict ontstaan met de gebruikers (economisch/toeristisch/boeren/fietsers).

Is het haalbaar?
Ja, begrotingsruimte via deze zoekrichting is in principe haalbaar. Er is wel instemming van de raad nodig en ook van de provincie. Ook zal er goed onderzoek en een goed plan gemaakt moeten worden en daar is tijd en geld voor nodig. Invoering voor 2021 is daarom niet haalbaar.

Wat zijn de risico’s?
De risico’s zijn dat de kwaliteit van de wegen verslechtert en we later alsnog een inhaalslag moeten doen, en dus een hogere investering voor herstel. De gemeente is immers verplicht te zorgen voor een goede kwaliteit van de wegen (veiligheid).

Verder is het een risico dat de gebruikers van de wegen ontevreden worden (imagoverlies) over dit nieuwe beleid, omdat zij anders gewend zijn en andere kunnen belangen hebben. De beeldkwaliteit verandert. De kosten van het onderzoek en uitvoering zijn nog niet voorzien.

Hoe is de zoekrichting te verdelen in deelmaatregelen?

Verminderen van het areaal:
Areaal afstoten middels verkoop, adoptie of areaal onttrekken uit de openbaarheid geeft op termijn een lastenverlichting.

Het is echter een zoekrichting die een langdurig en juridisch proces behoeft met de mogelijkheid dat door bezwaarmakers wordt doorgegaan tot aan de Raad van Staten. Lering uit het verleden geeft aan dat het verkopen van wegen en het verschuiven van de onderhoudskosten niet op sympathie kan rekenen van de gebruikers. Anders gezegd de gebruikers moeten dan het onderhoud voor hun eigen rekening nemen.

Naast de weg is er in bijna alle gevallen ook nog de berm, bomen, groen en de watergang. Het onderhoud en baggerwerk moet mogelijk blijven met groot materieel. De berm is tevens in gebruik als strook voor de kabels en leidingen, ook hier is een plicht tot toegankelijkheid.

Wijzigen van de functie:
Door wegen om te vormen naar fietspad of alleen voor landbouw geschikt te maken geeft dit in de cyclische berekening geen financieel voordeel. Sterker nog door wegen om te vormen naar fietspaden worden er hogere eisen gesteld aan de vlakheid. Daar de percelen voor de agrariërs bereikbaar moeten blijven ontstaat hier een conflict. Door wegen om te vormen tot landbouwweg is het bijna niet meer mogelijk om recreatief te fietsen.

Verwezen wordt naar de bijlage. Voor bovenstaande is een verkeersbesluit nodig met de mogelijkheid tot bezwaar maken (gerechtelijke procedures).

De verkeersstromen optimaliseren:
In het nieuwe GVVP wordt in samenhang met het nieuwe beheerplan wegen gekeken naar de mogelijkheden de verkeersstromen te verbeteren (wegenvisie). In het verleden is er een Quickscan gemaakt (2005) om wegen af te waarderen. Uit de toenmalige berekening werd een besparing van €70.000 geraamd op een bedrag van €2,4 miljoen. De juridische kosten moesten nog verrekend worden. De verwachting was dat dit weinig financieel voordeel oplevert.

Op 12 mei 2017 was een BOT-sessie over het ontstaan van verkeerstromen in het buitengebied.
De conclusie was dat verkeerstromen vanuit het perspectief van verkeer alleen moeilijk te beïnvloeden zijn. Verkeerstromen zijn een gevolg van activiteiten in het buitengebied. In Bijlage 2 is het verslag opgenomen. In Bijlage 3 is de ontwikkeling van de Landbouw opgenomen.

Verlagen van het onderhoudsniveau:
Op dit moment onderhouden we de wegen op niveau B (Basis). Door dit niveau is er een geringe kans op kapitaalsvernietiging. Door het onderhoudsniveau te verlagen naar niveau C (laag) neemt de kans op kapitaalsvernietiging toe. Door dit te beperken tot een periode van 2 of maximaal 4 jaar is de kans dat de provincie instemt groter. Als de provincie instemt met een lager onderhoudsniveau kan er een besparing worden gerealiseerd van ca. €350.000.

Instellen eenrichtingsverkeer:
Door het instellen van eenrichtingsverkeer zal er minder schade ontstaan aan de bermen. Dit zal op termijn een besparing opleveren. Deze besparing is afhankelijk van het aantal om te vormen wegen.

Een nadeel is dat het verkeer om moet rijden (andere wegen en bermen worden dus zwaarder belast en hebben meer onderhoud nodig). Het omrijden geeft een hogere CO₂-uitstoot. Door het ontbreken van tegenovergesteld verkeer zal de gereden snelheid toenemen en dat zal ten koste gaan van de verkeersveiligheid.

Voor bovenstaande is een verkeersbesluit nodig met de mogelijkheid tot bezwaar maken (gerechtelijke procedures).

Wat zijn de juridische aspecten rond het afwaarderen van wegen?
Op wegen die in beheer zijn van de gemeente is de Wegenwet van toepassing. De wegbeheerder is wettelijk verplicht openbare wegen goed te onderhouden. Indien de wegbeheerder tot het afwaarderen, afsluiten of uit de openbaarheid onttrekken van wegen over gaat zijn een aantal wetartikelen relevant.

Artikel 9, lid 1 van de Wegenwet
Een weg, niet behorende tot de in artikel 8 bedoelde, kan aan het openbaar verkeer worden onttrokken bij een besluit van de gemeente raad van de gemeente waarin de weg is gelegen. Het besluit, bedoeld in het eerste lid, wordt meegedeeld aan Gedeputeerde Staten.

Artikel 15, lid 1 Wegenwet
Het Rijk, de provincie, de gemeente en het waterschap is verplicht een weg te onderhouden, wanneer dat openbare lichaam die tot openbare weg heeft bestemd.

Artikel 16 Wegenwet
De gemeente heeft te zorgen, dat binnen haar gebied liggende wegen, met uitzondering van de wegen, welke door het Rijk of een provincie worden onderhouden, van die bedoeld in artikel 17 en van die, waarop door een ander tol wordt geheven, verkeren in goeden staat.
Artikel 16 regelt de zorgplicht van de gemeente. Het begrip weg heeft in dit artikel slechts betrekking op openbare wegen. Kortom: zolang een weg in de openbaarheid is, is de gemeente verplicht deze weg te (laten) onderhouden. Als zich op een openbare weg een ongeval voordoet wat geheel te wijten is aan de toestand van de weg kan de wegbeheerder daarvoor aansprakelijk gesteld worden.