Inleiding

Veel maatschappelijke opgaven overstijgen de grenzen van gemeenten, Rijk of provincies. Tijd dus voor een nieuwe, gezamenlijke aanpak van maatschappelijke vraagstukken, vinden het Rijk en de koepels van decentrale overheden. Het Interbestuurlijk Programma (IBP) voorziet daarin. Dit Interbestuurlijk Programma (IBP) is medio februari 2018 opgezet, omdat VNG, Rijk, IPO en UvW ervan doordrongen zijn dat de grote maatschappelijke opgaven waarvoor Nederland staat, een samenwerking vragen op basis van gezamenlijkheid, gelijkwaardigheid en wederkerigheid. De VNG heeft namens alle gemeenten deze overeenkomst getekend en daarmee is er een inspanningsverplichting.

Gemeenten bepalen zelf hoe hun prioriteiten en begroting eruit ziet. Dat betekent dat de programma’s die voortkomen uit het IBP geen landelijke verplichte deelname vragen: elke gemeente staat voor de afweging of ze wil meedoen. Als geen sprake is van landelijke wetgeving is er geen plicht. Maar: met veel partijen werken aan dezelfde maatschappelijke opgaven, mogelijk ook op regionaal niveau, versterkt de aanpak en de kans om de beoogde resultaten te behalen.

Het  IBP kent de volgende thema's:

1. Samen aan de slag voor het klimaat;
2. Toekomstbestendig wonen;
3. Regionale economie als versneller;
4. Naar een vitaal platteland;
5. Merkbaar beter in het sociaal domein;
6. Problematische schulden voorkomen en oplossen;
7. Nederland en migrant voorbereid;
8. Goed openbaar bestuur in een veranderende samenleving;
9. Passende financiële verhoudingen.
10. Overkoepelende thema's

Ontwikkelingen
Bij de maartcirculaire 2018 is in het gemeentefonds budget voor de uitvoering van het IBP beschikbaar gesteld. De IBP gelden zijn structureel. De extra middelen in het acres van maart voor het IBP zijn niet geoormerkt. Er is de nodige speelruimte voor het inzetten van de middelen. In de begroting 2019 zijn voor het IBP de volgende middelen gereserveerd:            

(x € 1.000)

Landelijk wordt aan de invulling van de thema’s gewerkt. Zo is er een programmastructuur opgezet met een programmateam en werkgroepen en is er per thema een ontwikkelingspad. Tussen gemeenten zijn vooral ervaringen en kennis gedeeld over hoe het met de opgaven gaat, waar professionals tegenaan lopen bij het interbestuurlijk samenwerken en waar de kansen liggen. Het IBP heeft dit willen ondersteunen middels diverse communicatiemiddelen.

Op een aantal opgaven zijn er afspraken vastgelegd in 2018; zoals binnen het sociaal domein, klimaatadaptatie en het ontwerp klimaatakkoord. Het IBP-programmateam werkte mee aan de aanpak om de tekorten in het sociaal domein te onderzoeken, om oplossingen te verkennen. Tekorten op de Jeugdzorg bij een aantal gemeenten was en is een van de grootste knelpunten.
Gemeenten brengen binnen de opgaven een eigen prioritering aan; per gemeente spelen immers andere ontwikkelingen.

De gemeente Buren heeft in 2019 zes strategische opgaven vastgesteld voor de komende bestuursperiode. Voor het bepalen van de strategische opgaven is gekeken naar de opgaven binnen het coalitieakkoord ‘Samen, proactief en kerngericht 2018-2022’ van de gemeente Buren, de opgaven binnen het IBP en de opgaven die vanuit de VNG en de provincie Gelderland prioriteit hebben. In samenhang kwamen we daarmee op de volgende zes strategische opgaven voor de gemeente Buren voor 2019-2022:

1. Samen sterk in de regio
2. Kerngericht werken
3. Duurzaamheid
4. Visie op transformatie sociaal domein
5. Visie op dienstverlening
6. Omgevingswet

Voor het realiseren van deze zes strategische opgaven zijn daarnaast randvoorwaarden geformuleerd; waaronder middelen, mensen en het IBP. De strategische opgaven samen met de randvoorwaarden dekken de meeste onderwerpen binnen het IBP af; in ieder geval alle belangrijke opgaven voor de gemeente Buren. De doelstelling van het IBP is ook dat het maatwerk is per gemeente. De accenten verschillen per gemeente; we zijn immers allemaal anders. Via de ingerichte structuur kunnen we op deze manier de voortgang van het IBP goed volgen, monitoren en er verslag van leggen. Er is aandacht voor de verschillende facetten binnen het IBP.

Risico's
Op 27 juni 2018 heeft de algemene ledenvergadering van de VNG het programma bekrachtigd. Daarbij hebben veel gemeenten hun zorg uitgesproken over de financiële tekorten in het sociaal domein en de effecten daarvan op de gemeentelijke financiën. Wat dat betreft is het IBP voor de gemeenten niet gelijk ook de afronding van het gesprek met het Rijk over de financiële problematiek rond het sociaal domein. Het gesprek met het Rijk over  de BUIG-gelden wordt dan ook voortgezet.
Als er als nog resultaatverwachtingen komen vanuit het IBP, kan dat impact hebben op de noodzakelijke personele inzet en budgettaire ruimte binnen het nu gereserveerde IBP budget.  

Besluit gemeenteraad 12-11-2019
Bij het vaststellen van de begroting 2020 door de gemeenteraad is een gedeelte van het IBP budget gebruikt voor het bekostigen van twee voorstellen nieuw beleid, namelijk Strategische advisering & verantwoording en Uitbreiden formatie griffie. Het resterende budget is ingezet als algemeen dekkingsmiddel om het tekort op te lossen. Dit mag omdat het geld vanuit het IBP vrij inzetbaar is voor gemeenten. Het gevolg is wel dat we bij bepaalde onderwerpen zoals duurzaamheid mogelijk alternatieve budgetten moeten vinden om bepaalde normen te halen.